کار گرم یکی از فرایندهای متداول در پالایشگاه ها و مجتمع های پتروشیمی به شمار می آید و از آن جا که بخش های زیادی از فرایندهای مربوط به خطوط لوله به صورت گرم انجام می شوند اجرای الزامات کار گرم در مجتمع هایی از این دست اکیدا الزامی می باشد. انشعاب گیری گرم یا هات تپ نیز جزو این دسته فرایندها محسوب می شود و از انجا که تمامی مراحل آن روی خطوط لوله حاوی سیال انجام می شود باید نسبت به کم و کیف فرایندهای آن احتیاط ها و الزامات ویژه را مد نظر داشت. کار گرم به هر کاری گفته می شود که به نحوی تولید جرقه، احتراق و اشتعال کند. این رویدادها زمانی خطرناک خواهند بود که از جرقه یا احتراق ایجاد شده سوانح سنگین به بار آید.
شدت سانحه و حادثه متعاقب کار گرم بستگی به ماهیت عملیات و محیطی خواهد داشت که عملیات کار گرم در آن انجام می شود. برای مثال اگر در محیطی که رنگ آمیری انجام می شود و مواد قابل اشتعال در آن موجود است، بدیهی است که کارهای گرم متداول نظیر سنگ زنی و برش فلز هم می تواند باعث بروز سانحه شود. اما در فضایی که ماده شیمیایی یا هر گونه شرایط اسیب زای دیگر وجود نداشته باشد، کار گرم نظیر جوشکاری و امثال آن نیز مستعد بروز آسیب و سانحه جدی نخواهد بود.
بدیهی است که کار گرم در محیط های پالایشگاهی حساسیت های بالاتری را دارد. پالایشگاه ها و مجتمع های پتروشیمی و نظایر آن علاوه بر انتقال سیالات پرفشار و قابل اشتعال، مملو از مواد شیمیایی و سیار مواد قابل احتراقی هستند که با برقراری اندکی تماس با جرقه و احتراق، می توانند اشتعال و حتی سوانحی نظیر انفجار ایجاد کنند. از این رو کار گرم در این دست محیط ها حساسیت های خاص خود را می طلبد.
کار گرم هات تپ از جمله فرایندهای ویژه در خطوط لوله است و از فرایندهایی است که ضریب ریسک بسیار بالایی را دارد. البته لحاظ کردن استانداردها و الزامات ایمنی می تواند تی عملیات های خطر زایی نظیر هات تپ را نیز ایمن بدارد، اما در هر صورت این عملیات می تواند خطرات زیادی به همراه داشته باشد. تدوین دستورالعمل های دقیق و جامع که تمامی نکات مربوط به کار گرم در آن درج شده باشد از پیش نیازهای اجرایی عملیات هایی نظیر هات تپ است. اما به طور کلی تمامی انواع کار گرم الزاماتی کلی دارند که رعایت آن ها جزو مقدمات فرایندهایی نظیر هات تپ است.
یکی از مهم ترین الزامات برای کار گرم شناسایی متغیرهای حاکم بر محیطی است که کار در آن انجام می شود. زمانی که یک کار گرم نظیر هات تپ در مرحله اجرایی باشد باید ابتدا نسبت به شرایط محیط پایش لازم را انجام داد. برخی از محیط ها به دلیل انتشار و وجود مواد خطرزا ممنوع از تردد و انجام کار گرم می باشند. این مناطق معمولاً تحت حفاظت و کنترل می باشند و نه تنها کار، بلکه تردد در آن ها نیز تنها در صورت اخد پرمیت از مسئول محوطه انجام پذیر است. بدیهی است که کار گرم در چنین محیطی انجام شدنی نیست و تنها زمانی می توان عملیات های گرم نظیر هات تپ را در آن انجام داد که محیط به صورت اضطراری از مواد مذکور پاکسازی شده باشد. در هر صورت اخذ پرمیت پیش شرط آغاز هر گونه کار گرم در چنین محیطی محسوب می شود و بدون آن انجام هیچ کاری مجاز نیست.
پرمیت هم تنها در زمانی صادر خواهد شد که مسئول محوطه مذکور شرایط محیط را به صورت کامل و به تفصیل به سمع مجری عملیات هایی نظیر هات تپ رسانده باشد و در ضمن مجری عملیات نیز دستورالعمل کار گرم، الزامات و استانداردهای آن، و نیز چک لیست مراحل و الزامات ایمنی هر مرجله را به صورت مدون به مسئول محوطه ارائه داده باشد. تنها در صورت تطبیق این استانداردها با شرایط محیط است که انجام هر گونه کار گرم در آن جا ممکن خواهد بود.
همچنین با توجه به این که عملیات هات تپ در نسبت با سایر فرایندهای کار گرم نیز دارای حساسیت و ماهیت ویژه است، در خصوص آن احتیاط های بیشتر الزامی می باشند و باید نسبت به آن ها کاملاً وسواس داشت. البته برای انجام عملیات هات تپ هیچ گاه نمی توان از محیط کاملاً ایمن سخن گفت، چرا که خود عملیات ماهیتاً دارای خطرات و ریسک بالایی است. هات تپ معمولا روی خطوط لوله دارای سیال انجام می شود و از این رو صرف نظر از خطرات محیطی خود ماهیت خطرزایی دارد. کار گرم روی خط لوله ای که حاوی سیالات خطر زاست می تواند تبعات سنگینی داشته باشد مگر آن که تمامی شرایط ایمنی و استانداردهای لازم برای کار گرم روی خطوط لوله زنده در آن رعایت شده باشد.
از این رو مجری عملیات هایی نظیر هات تپ باید توجه به ماهیت ویژه کار گرم خود داشته باشد و با اشراف روی تمامی متغیرهای دخیل در فرایند، ساز و کار اجرایی ومهندسی را به گونه ای ترتیب دهد که بهترین نتایج را به همراه داشته باشد. استفاده از ابزارهای ایمنی و حفاظت فردی برای کار گرم و به طور کلی هر فرایند صنعتی لازم است. بهره گیری از کپسول های اطفاء حریق و سایر تجهیزات مورد نیاز در کنار اموزش های ویژه به اقتضای ماهیت کار گرم مذکور از الزاماتی محسوب می شوند که باید پیش از اجرای کار گرم نسبت به آن ها پیش بینی های لازم صورت گرفته شده باشد. برای عملیات هایی نظیر هات تپ نیز حضور مستمر بازرسین و مهندسی ایمنی و فنی برای نظارت بر کم و کیف تمامی مراحل اکیدا توصیه می شود. در صورت رعایت تمامی این نکات می توان یه انجام کار گرم به مطمئن ترین شکل ممکن امید داشت. |