نصب اتصالات روی خط لوله می تواند تحت شرایط متفاوتی انجام گیرد. اتصالات خطوط لوله نظیر اسپلیت تی معمولاً به روش جوشکاری روی خطوط لوله نصب می شوند اما گاهی اوقات بر حسب شرایط فنی کار ممکن است اسپلیت تی به صورت مکانیکی ساخته شود و روی خط لوله پیچ و مهره شود. اینکه کدام یک از این دو نوع روش و محصول انتخاب می شوند کاملاً بستگی به ویژگی هایی نظیر جنس لوله، نوع سیالی که درون لوله جریان خواهد داشت، فشار آن و مواردی از این دست دارد، اما به طور کلی در نصب هر یک از این اتصالات اساسی ترین و اصلی ترین امر در حین نصب قابلیت آب بندی اتصال روی خط لوله است. اسپلیت تی باید به گونه ای ساخته و نصب شود که بتواند فشار سیال را بی کم و کاست تحمل کند و فرایند بدون بروز کوچک ترین آسیب از ناحیه اتصال جریان یابد.
در خصوص اتصالات مکانیکی اسپلیت تی برای آب بندی اتصال به دو نکته باید توجه داشت: در اسپلیت تی های مکانیکی آب بندی توسط اورینگ های نصب شده درون قطر داخلی خط لوله انجام خواهد شد. بخش دیگر کارکرد آب بندی نیز مربوط به نحوه اتصال و پیچ و مهره کردن اسپلیت تی روی خط لوله خواهد داشت. باید نصب به گونه ای باشد که تحمل فشار سیال از ناحیه اسپلیت تی کاملاً تضمین شود. اندک اهمالی در این خصوص می تواند منجر به نشتی سیال و بروز آسیب های فنی و محیطی به یک مجموعه صنعتی شود و این امر در خصوص پالایشگاه ها و مجتمع های نفتی و گازی که معمولاً محیطی آغشته به انواع مواد شیمیایی دارند می تواند خطرات زیادی به همراه داشته باشد.
اما در خصوص اسپلیت تی که با روش جوشکاری ساخته و نصب می شود، کل فرایند آب بندی به نحوه جوشکاری اتصال روی خط لوله بستگی خواهد داشت. هم قطعات اسپلیت تی روی یکدیگر و هم خود اتصال روی خط لوله به روش جوشکاری اسمبل می شوند و از این رو مهم است که در ساخت و نصب این اتصال خطوط لوله تمامی جوانب امر از ناحیه جوشکاری سنجیده شود.
از سوی دیگر در بسیاری از مواقع جوشکاری ذیل فرایندهای کار گرم انجام خواهد شد، یعنی اسپلیت تی در شرایطی روی لوله نصب می شود که لوله دارای سیال حاوی فشار است. این امر بر دشواری های کار می افزاید خصوصاً در مواقعی که سیال درون لوله قابلیت اشتعال داشته باشد و کار ماهیت گرم داشته باشد. در چنین شرایطی توجه به استانداردهای جوشکاری در شرایط کار گرم بسیار ضروری است و عدم توجه به آن به معنای افزایش احتمال بروز آسیب های جدی به یک مجتمع خواهد بود.
کار گرم جوشکاری اتصال اسپلیت تی روی خط لوله باید بر اساس الزامات زیر انجام شود:
- در صورت نفوذ بیش از اندازه جوش به درون جداره لوله ممکن است لوله دچار آسیب شود. سوراخ شدن لوله از جمله تبعات این اشتباه است که منجر به نشتی سیال به محیط بیرون خواهد شد.
- در صورتی که حرارت ایجاد شده از ناحیه جوشکاری با سیال درون لوله واکنش نشان دهد خطر اشتعال و احتراق افزایش خواهد یافت، خصوصا وقتی که سیال از نوع مواد مستعد امر باشد. از آن جا نیز که اتصال معمولاً روی خطوط لوله نفتی و گازی انجام می شود، نسبت به این نکته باید بسیار حساس بود.
- یکنواختی خطوط جوش و عدم نوسان آن از جمله نکات مهم در جوشکاری اتصال روی خط لوله حاوی سیال است. ممکن است تیم مهندسی جوش ارزیابی صحیحی از میزان نفوذ لازم جوش داشته باشند اما به دلیل عدم مهارت جوشکار میزان نفوذ دچار نوسان شود و در نقاط یا خطوطی نفوذ بیش از اندازه وجود داشته باشد که آن نیز به نوبه خود خطرات مهمی به همراه خواهد داشت.
- توجه به شرایط فنی خط لوله پیش از شروع جوشکاری از نکات کلیدی در انجام کار گرم جوشکاری اسپلیت تی روی خط لوله خواهد بود. تیم مهندسی باید پیشاپیش با بازرسی لوله و ارزیابی شرایط و امکان انجام جوشکاری نسبت به این سوال پاسخ لازم را بدهد که آیا امکان انجام عملیات جوشکاری روی خط لوله مذکور موجود است یا نه. ممکن است به دلایلی نظیر ضخامت پایین لوله، خوردگی و فرسودگی لوله در نواحی ای که جوشکاری روی آن ها انجام خواهد شد، ترک حوردگی خط لوله و مواردی از این نظیر انجام جوشکاری گرم روی خط امکان پدیر نباشد. بنابراین شرایط فنی خط لوله فاکتوری حائز اهمیت در این خصوص به شمار می رود.
- همچنین ضخامت لوله نیز مولفه ای است که توجه به آن در نصب اتصال ضروری است. در این خصوص نیز از قبل باید ضخامت اسمی لوله را از کارفرمای طرح پرسید و بر اساس آن برنامه ریزی حوشکاری اسپلیت تی را انجام داد. حتی بسنده کردن به ضخامت اسمی هم روش قابل اتکایی نیست و بهتر آن است که پیش از اجرای جوشکاری، با استفاده از ضخامت سنج، ضخامت واقعی لوله را نیز اندازه گرفت. اهمیت امر بدین جهت است که اگر ضخامت واقعی از حد مجازی پایین تر باشد انجام عملیات جوشکاری روی آن به هیچ عنوان قابل توجیه نخواهد بود و باید به جد نسبت به آن حساسیت به خرج داد.
معیارهای فوق سنجه و شاخصی قابل اتکا برای جوشکاری روی خط لوله زنده فراهم می کنند. نصب اتصالات به صورت کار گرم دارای حساسیت های بالایی است و از این رو بی توجهی بدان ها به هیچ عنوان توجیه پذیر نیست. آسیب هایی که می تواند در نتیجه کار گرم ایجاد شود به مراتب بیشتر از صرف آسیب های موضعی به نیروی کار فعال در محیط است. کار گرم روی خطوط لوله حاوی سیال می تواند فحایعی نظیر انفجار را به بار بیاورد که طبیعتاً اثرات جدی بر سلامت تمامی نیروهایی خواهد داشت که در محیط انجام کار و نیز در مجاورت آن مشغول فعالیت اند. افرون بر این، آسیب های فنی و خساراتی که می تواند روی یک مجتمع صنعتی به بار بیاورد بدون شک سنگین خواهد بود. بنابراین و به منظور اجتناب از این تبعات جبران ناپذیر باید و لازم است که برای نصب و جوشکاری اتصالاتی نظیر اسپلیت تی روی خط لوله تمامی معیارهای فوق با همه مقادیر و متغیرهای کمی و کیفی آن مورد توجه قرار گیرند. |