هات تپ يا انشعاب گرم خطوط لوله

عملیات اجرایی هات تپ بر خلاف باور بسیاری، روی هر گونه واحد صنعتی و خدماتی که به نحوی خطوط لوله بخشی از فرایندهای آن ها را شامل می شود قابل انجام است. بسیاری از واحدهای خدماتی بدون اطلاع از این مهم برای انشعاب گیری از خطوط لوله از روش های گرم بهره نبرده و خط لوله خود را تخلیه و مسدود می سازند تا بتوانند یک انشعاب جدید ایجاد کنند. البته انتخاب عملیات اجرایی هات تپ تا حد بسیار زیادی به ضریب اهمیت انشعابی که گرفته می شود، و اهمیتی که خود لوله در پیشبرد فرایندها ایفا می کند نیز دارد. بنابراین پیش از انتخاب عملیات هات تپ برای انشعابی گیری از خط لوله باید درنگ کرد و در خصوص معیارهای انتخاب این فرایند کمی مطالعه داشت.

تیم فنی مجاز نیست که تحت هر شرایطی اجرای هات تپ را در دستور کار خود قرار دهد. چه بسا شرایطی وجود داشته باشد که ضرورت آن را از بین ببرد و این اجازه را به کارفرما بدهد تا از روش های ساده تر و کم هزینه تر به جای هات تپ استقاده کند. در این خصوص ذکر توضیخات زیر ضروری است:

-         نکته اول اضطراری است که نسبت به انشعاب جدید حاصل می آید. ممکن است برای برنامه ریزان واحد صنعتی و خدماتی، انجام عملیات هات تپ چندان اضطراری نداشته باشد و به عبارتی تعجیلی در این امر احساس نکنند. در این شرایط آن ها می توانند انشعاب را به فواصل زمانی دورتر حوالت دهند. چنان که می دانیم هر واحد صنعتی و خدماتی بالاخره در ایام یا ساعاتی از سال را در شرایط غیر فعال قرار دارد و تحت این شرایط می تواند اقدامات تعمیراتی و اصلاحی لازم را روی واحدها، دپارتمان ها و ایستگاه های کاری خود انجام دهد.
لذا واحد مذکور می تواند انشعاب گیری را در این زمان انجام دهد. یعنی در زمانی که خط لوله غیر فعال است و می توان آن را تخلیه کرد و عملیات انشعاب گیری را روی آن انجام داد، بدون این که کمترین نیازی به تکنولوژی های ویژه نظیر هات تپ وجود داشته باشد.
کارفرما در این شرایط لوله را کاملاً از سیال تخلیه کرده، درون خط را به هر وسیله ای از هر گونه ماده شیمیایی، یا بطور کلای هر ماده ای که قابلیت احتراق و انفجار دارد می شوید و تمیز می کند و به این ترتیب شرایط برای برش لوله و نصب انشعاب جدید بدون نیاز به اجرای عملیات هات تپ فراهم خواهد شد.
برنامه ریزان و طراحان معمولاً در این شرایط نیز تلاش می کنند سراغ کارهای گرم که می توانند منبع جرقه و احتراق باشند نروند. آن ها می کوشند به منظور به حداکثر رساندن شرایط ایمنی، تا جای ممکن از هر گونه فرایندی که احتمال احتراق در آن وجود داشته باشند اجتناب کنند. چرا که با وجود تخلیه خط باز هم ممکن است ته مانده های مواد شیمیایی در فضای درونی لوله منشأ بروز خطر باشند، خصوصاً زمانی که نسبت به شستشوی کامل خط لوله اطمینان وجود نداشته باشد.
بنابراین هات تپ همیشه روشی مقرون به صرفه نیست. ممکن است تعجیلی در فرایند انشعاب گیری وجود نداشته، و اجرای هات تپ توجیه اقتصادی و فنی لازم را نداشته باشد.
-         معیار دیگر در انتخاب اجرای عملیات هات تپ روی لوله، میزان اهمیتی است که خود خط لوله در پیشبرد فرایندهای جاری ایفا می کند. ممکن است لوله و سیالی که در آن جاری است بخشی از فرایندهای اصلی یک مجتمع صنعتی یا خدماتی را بر عهده داشته باشد. برای مثال در یک واحد پالایش نفت، طبیهتاً خطوط لوله حاوی سیال نفت خام بخشی از فرایندهای اصلی مجموعه را شامل می شود و توقف فرایندهای مربوط به آن ها به معنای توقف خود فرایندهای اصلی پالایشگاه مذکور است. بدیهی است در این شرایط مدیریت استفاده از روش هایی نظیر اجرای هات تپ را به سایر روش های انشعاب گیری که مستلزم تخلیه خط و هدر رفت زمان هستند ترجیح خواهد داد. یا می توان بیمارستان ها را مثال زد که انتقال سیال آب به واحدهای آن نقشی ضروری و بی بدیل بازی می کند و قطعی جریان آب ولو در مدت زمان کوتاه می تواند به سلامت بیماران آسیب وارد کند. در چنین شرایطی نیز استفاده روش هات تپ ضروری خواهد داشت. در مثالی دیگر می توان به خطوط لوله گاز درون شهری اشاره کرد که با زندگی جاری صدها و هزاران نفر ساکن شهری سر و کار دارد و نمی توان ولو برای چند روز و حتی چند ساعت فعالیت های جاری آن را به وقفه انداخت.
-         در چنین شرایط هایی اجرای هات تپ ضروری ترین کاری است که باید انجام شود، اما در برخی دیگر از موارد ممکن است خط لوله حاوی سیال حزوی از فرایندهای فرعی یا پشتیبانی مجموعه محسوب شود و قطعی جریان آن اختلال اساسی در فعالیت های جاری آن ایحاد نکند. برای مثال زمانی که چند خط لوله کم فشار گازوئیل به صورت موازی وظیفه انتقال سیال جهت راه اندازی و کارکرد دستگاه ها و ماشین آلات یک واحد صنعتی را ایفا می کنند، نیازی ضروری به یکی از این خطوط نخواهد بود و می توان با افزودن بر فشار انتقال سیال در سایر خطوط، توقف یکی از این خطوط را جبران کرد. بنابراین می توان فرایند انشعاب گیری روی خط لوله مذکور را به راحتی و بدون نیاز به اجرای عملیات هات تپ به انجام رساند.

به طور کلی می توان گفت زمانی که توقف خط لوله باعث شود فرایندهای اصلی دچار آسیب و ایراد شوند می بایست از انشعاب گرم هات تپ استفاده کرد اما در غیر این صورت ضرورتی برای انجام کار گرم مذکور احساس نخواهد شد.
توحیه فنی و اقتصادی عملیات هات تپ خود یک طرح مطالعاتی ویژه را می طلبد که توجه بدان به اندازه نکات فنی خود عملیات اجرای هات تپ برای یک پیمانکار متبحر اجرایی دارای اهمیت است. گام اول در فرایند انشعاب گیری مطالعه و تحقیق در خصوص امکان سنجی فرایند هات تپ است. تیم مهندسی پیمانکار باید در درجه اول توجیه فنی و اقتصادیHOT TAP را اثبات کند. فقط در این صورت است که عملیات مذکور دارای توجیه خواهد بود. در این خصوص وظیفه پیمانکار است که صادقانه و بر حسب وظایف و تعهدات اخلاقی حرفه ای خود عمل کرده و در صورتی که واقعاً اجرای هات تپ فاقد توجیه بود از انجام آن امتناع کند.